Ο Δόκτωρ Γεράρδος–Ανακλέ-Βενσάν Ανκώς (GérardEncausse), συνήθως γνωστός με το ψευδώνυμο του “Παπύς”, υπήρξε εσωτεριστής, ιατροφιλόσοφος, υπνωτιστής, ιδρυτής του σύγχρονου Μαρτινισμού και εκλαϊκευτής του αποκρυφισμού. Ο βραχύς βιος του (πέθανε μόλις 51 ετών) δεν τον εμπόδισε να αφήσει πίσω του ένα τεράστιο συγγραφικό (περισσότερα από εκατό έργα) αλλά και μυητικό έργο. Θεωρείται από πολλούς ως ο κορυφαίος γάλλος εσωτεριστής του 20ου αιώνα και άξιος συνεχιστής του Ελιφάς Λεβί (1810-1875).
Ο Παπύς γεννήθηκε στις 13 Ιουλίου του 1865, στην πόλη Λα Κορούνια της Ισπανίας, από πατέρα Γάλλο (τον χημικό LouisEncausse) και μητέρα από το Βαλλαντολίδ της Ισπανίας. Το 1869 οι γονείς του μετοίκησαν στο Παρίσι και πιο συγκεκριμένα στην Μπυτ σε ένα λόφο της Μονμάρτης, εκεί ο μικρός Γεράρδος έλαβε την εκπαίδευση του και πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του. Αφού ολοκλήρωσε τις βασικές σπουδές του το 1885 εγγράφεται στην Ιατρική Σχολή του πανεπιστημίου του Παρισίου, απ’ όπου αποφοίτησε το 1894 λαμβάνοντας το «DoctorofMedicine» εκπονώντας την διδακτορική του διατριβή η οποία αφορούσε στη «Φιλοσοφική Ανατομία και τις Διαιρέσεις της» (07/07/1894). Στην συνεχεία προσελήφθη ως βοηθός του ιατρού Λουύς στο Νοσοκομείο της Σαρτιτέ και εν συνεχεία άνοιξε μια κλινική στη RueRodin η οποία είχε μια αρκετά επιτυχημένη πορεία.
Ωστόσο γρήγορα διέκοψε την ιατρική του σταδιοδρομία για να αφοσιωθεί στις ερμητικές επιστήμες. Αφορμή για αυτήν την εξαίφνης μεταστροφή του υπήρξε το παρακάτω απροσδόκητο περιστατικό :
«Μια ημέραν εις το καμπαρέ του Μαύρου Γάτου όπου εσύχναζε, μετέβη οπλισμένος με το περίστροφον διά να φονεύση ένα γνωστόν του όστις τον είχε προσβάλη. Εστέκετο είς το παράθυρον αναμένων την εμφάνισιν του εχθρού του. Αλλά την στιγμήν που τον είδεν ερχόμενον και ύψωνε το περίστροφον διά να πυροβολήση ένα χέρι του ήγγισε τον ώμον. Στρέφεται και βλέπει ένα διαφανές ον με πρόσωπον φωτισμένον παραδόξως το οποίον του είπε:
– Τι ετοιμάζεσαι να κάμης : Αποστολή σου δεν είναι να διαπράξης βίαν. Μη παρασύρεσαι από τον θυμόν. Συγχώρεσε τον άνθρωπον αυτόν.
– Μα, με προσέβαλε!
– Ο Χριστός καθυβρίσθη και επροπυλακίσθη. Και όχι μόνον εσυγχώρησε τους υβριστάς του και φονείς αλλά και προσευχήθη υπέρ αυτών.
Ο Παπύς είχε κύψη την κεφαλήν. Αλλ’ όταν την ύψωσε πάλιν, η οπτασία είχεν εξαφανισθή. Ο Παπύς ουδέποτε ελησμόνησε την πρώτην αυτήν συναντισίν του με το Αόρατον». (Νέστορος Χ. Λάσκαρι, Εγκυκλοπαίδεια της Ελευθέρας Τεκτονικής, σελ. 667)
Από την εποχή εκείνη, ξεκίνησε να χρησιμοποιεί το ψευδώνυμο Παπύς (που σημαίνει ιατρός για όλες τις περιστάσεις άμεσης βοηθείας) που λήφθηκε από «Νυχθήμερον του Απολλώνιου του Τυανέα», που αποτελεί συμπλήρωμα του έργου του Ελιφάς Λεβί: «DogmeetRitueldelaHauteMagie», καθώς και να περνά μεγάλο μέρος του χρόνου του στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας μελετώντας την Καμπαλά, το Ταρώ, τα Ροδοσταυρικά κείμενα, τις επιστήμες της Μαγείας και της Αλχημείας, καθώς και τα γραπτά του πνευματικού του δασκάλου Ελιφάς Λεβί. Παρά το γεγονός ότι ο Παπύς διεκδικεί ως «πνευματικό δάσκαλο» του τον μυστηριώδη μάγο και θεραπευτή Μαιτρ Φιλίπ της Λυών (1849-1905), ο πρώτος πραγματικός δάσκαλός του στις ανώτερες πνευματικές πτυχές του αποκρυφισμού φαίνεται πως ήταν ο μαρκήσιος Σαιντ-Υβ ντ’Αλβεΐντρ (1842–1909). Ο Σαιντ-Υβ είχε κληρονομήσει τα έγγραφα και το αρχείο ενός από τους μεγάλους θεμελιωτές του γαλλικού αποκρυφισμού, του Αντουάν Φαμπρ ντ’ Ολιβέ (1767-1825), και ήταν κατά πάσα πιθανότητα ο Σαιντ-Υβ αυτός ο οποίος μεσολάβησε στον μαρκήσιο Στάνισλας Ντε Γκαϊτά (1860-1898) προκειμένου να γνωρίσει τον Παπύς. Ο Παπύς στο σύντομο πέρασμα του από τον επίγειο κόσμο συνδέθηκε και υπήρξε μέλος, και τις περισσότερες φορές ηγετικό, των σε άνθιση τότε εσωτερικών Κινημάτων και Ταγμάτων, όπως:
- του Αρχαίου & Αρχέγονου Τύπου (33ο), των Ανατολικών Τύπων του Μέμφις (90ο) & Μισραϊμ (96ο) (1908 από τον TheodoreReuss)
- του Ο.Τ.Ο. (Χο για την Γαλλία, από τον TheodoreReuss),
- του Ανορθωμένου Σκωτικού Τύπου, κλπ. (το 1900)
- της Θεοσοφικής Εταιρίας (το 1887),
- της Ερμητικής Αδελφότητας του Λούξορ (το 1885) ,
- του Ερμητικού Τάγματος της Χρυσής Αυγής (το 1895 Νεόφυτος),
- του Καμπαλιστικού Τάγματος του Ροδο+Σταύρου (το 1888 Μ:.Δ:.),
- του Τύπου του Swedenborg (1901)
Το 1887 έγινε μέλος της Θεοσοφικής Εταιρίας της Γαλλίας, αλλά το 1890 παραιτήθηκε, διότι δεν συμφωνούσε με την έμφαση που έδινε η Θ.Ε. στον Ανατολίζοντα Εσωτερισμό. Το 1888, ο Ντε Γκαϊτά με τον Ιωσηφίνο Πελατάν (1858-1918) ενώνονται με τον Παπύς και ιδρύουν το «Καμπαλιστικό Τάγμα του Ροδοσταύρου» (αλλά μελή του τάγματος ήταν ο Σαιντ-Υβ και ο Όσβαλντ Βιρτ), του οποίου, μετά το θάνατο του Ντε Γκαϊτά το 1897 (από υπερβολική δόση ναρκωτικών), ο Παπύς έγινε ο τελευταίος επικεφαλής του. Η συνοχή του τάγματος όμως δεν άργησε να κλονιστεί καθώς τον Νοέμβριο του 1890 ο Πελατάν διαφώνησε με τον Παπύς σχετικά με το βάρος που έδινε ο τελευταίος στον αποκρυφισμό και την μαγεία καθώς και με το κάπως φιλελεύθερο θρησκευτικό συγκρητισμό του, ο οποίος είχε ως συνέπια να κατατάσσει τον Χριστιανισμό ως μια μεγάλη θρησκεία ανάμεσα σε άλλες μεγάλες θρησκείες, πράγμα που έβρισκε εντελώς αντίθετο τον Πελατάν. Έτσι ο Πελατάν εγκατέλειψε τους Ντε Γκαϊτά και Παπύς και δημιούργησε το δικό του αμιγώς χριστιανικό ροδοσταυρικό τάγμα το Rose+CroixCatholique το οποίο μετονομάστηκε σχεδόν αμέσως σε OrdreofRose+CroixoftheTempleandGraal. Το 1888 ο Παπύς και ο φίλος του LucienChamuel ιδρύσαν την LibrarieduMerveilleuxπου ήταν μια εσωτερική βιβλιοθήκη – πολυχώρος εκδηλώσεων, καθώς και την μηνιαία αποκρυφιστική ροδοσταυρική επιθεώρηση L‘Initiation, η οποία εκδιδόταν έως την έναρξη του Πολέμου το 1914. Στην συνέχεια τον Νοέμβριο του 1889 ο Παπύς ιδρύει στο Παρίσι, στην ruedeLaCondamine 71, μια Σχολή Ερμητικών Επιστημών, την «Ανεξάρτητη Ομάδα Εσωτερικών Σπουδών» (“GroupeIndépendantd’Études Ésotériques”), στην οποία φοιτήσαν και δίδαξαν, πολλοί γνωστοί μεγάλοι εσωτεριστές και μυημένοι διαφόρων Παραδόσεων.. Οι σκοποί της Ομάδας ήταν :
Α) Η αμερόληπτη μελέτη, απαλλαγμένη από την ακαδημαϊκή ή την δογματική εκκλησιαστική οπτική, των επιστημονικών δεδομένων, καλλιτεχνικών αλλά και κοινωνικών, που βρίσκονται κρυμμένα στο βάθος όλων των συμβολισμών όλων των θρησκειών και όλων των παραδόσεων.
Β) Η επιστημονική μελέτη, ο πειραματισμός και η παρατήρηση των αγνώστων δυνάμεων της φύσης αλλά και του ανθρώπου (πνευματιστικά φαινόμενα, υπνωτισμός, μαγεία και θεουργία).
Γ) Η συγκέντρωση όλων των διάσπαρτων στοιχείων ενόψει του ανένδοτου αγώνα ενάντια στα δόγματα του υλισμού και της αθεΐας.
Η Σχολή δεν είχε κόστος εγγραφής ούτε απαιτούταν κανενός είδους υλικές συνεισφορές, οι συνδρομητές λάμβαναν ένα φύλλο του «Πέπλου της Ίσιδος» του εβδομαδιαίου οργάνου της Σχολής. Το Πρόγραμμα Σπουδών της Σχολής αυτής αποτέλεσε, με παραλλαγές, την «διδακτέα ύλη» των περισσότερων μεταγενέστερων οργανώσεων, των οποίων η ίδρυση ακολούθησε στην Ευρώπη και στην Αμερική. Το ίδιο έτος ο Παπύς εκδίδει ένα από τα σπουδαιότερα έργα του το Ταρό των Βοημών.
Το περιλαίμιο του Παπύς
Το έτος 1891 ο Παπύς προχωρεί στην επαναδραστηριοποίηση του Μαρτινισμού με την δημιουργία «του Τάγματος των Ανωτέρων Αγνώστων» (“L’OrdredesSuperieursInconnus”) με τους τρεις βαθμούς, που είναι πιο γνωστό ως «το Τάγμα των Μαρτινιστών» ή «το Μαρτινιστικό Τάγμα», το οποίο βασίζεται σε δύο εξαφανισμένες τεκτονικές τελετές: το τυπικό του «Τάγματος των Τεκτόνων Ιπποτών Εκλεκτών Κοέν του Σύμπαντος» του δον Μαρτίνες ντε Πασκουάλλυ (1700-1774) και τον Αποκατεστημένο Τύπο του Σαιν Μαρτέν του Λουί-Κλωντ ντε Σαιν Μαρτέν (1743 – 1803), ο οποίος υπήρξε μαθητής του ντε Πασκουάλλυ και συνέγραφε τα έργα του με το ψευδώνυμο «Ο Άγνωστος Φιλόσοφος». ο Παπύς υποστήριξε ότι είχε στην κατοχή του τις πρωτότυπες εργασίες του ντε Πασκουάλλυ και ότι του είχε δοθεί η άδεια στον Τύπο του Αγίου Μαρτίνου από το φίλο του υποκόμη HenriDelaage, ο οποίος ισχυρίζονταν ότι ο παππούς του, από την μεριά της μητέρας του, είχε μυηθεί στο τάγμα από τον ίδιο τον Σαιν Μαρτέν, και είχε προσπαθήσει να αναβιώσει το τάγμα κατά το έτος 1887. Το Μαρτινιστικό Τάγμα έμελλε να γίνει η κυριότερη συνεισφορά του Παπύς στον δυτικό εσωτερισμό, και μέχρι σήμερα ο κραδασμός του δεν έπαψε να δονεί τις ευαίσθητες και ενορατικές καρδιές.
Ο Παπύς στις 12 με 15 Μάιου του ίδιου έτους ενεπλάκη στην περίφημη μονομαχία μεταξύ του Ντε Γκαϊτά και του HenriAntoineJules-Bois(1868 – 1943), ενός συγγραφέα ο οποίος είχε επιτεθεί στον Ντε Γκαϊτά με τα γραπτά του. Ο Bois είχε εμπλακεί στον «μαγικό πόλεμο» μεταξύ του Ντε Γκαϊτά και του Αββά Boullan. Ο Boullan ήταν ο επικεφαλής της σχισματικής αίρεσης OeuvredelaMiséricorde (Έργα Ελέους), μιας αποκρυφιστικής εκκλησίας που ιδρύθηκε από τον EugèneVintras το 1851. Αυτός ο «μαγικός πόλεμος» περιελάμβανε και την έκδοση του μυθιστορήματος LaBas (Απρίλιος 1891) του Joris Κ. Huysmans, ενός μυθιστορήματος που περιέγραφε με γλαφυρό τρόπο την δράση μιας ομάδας σατανικών μάγων. Οι χαραχτήρες της ομάδας των μάγων του μυθιστορήματος εμμέσως συσχετιζόντουσαν με τον Ντε Γκαϊτά και τους συνεργάτες του. Η πρώτη μονομαχία που έγινε ήταν μεταξύ του Bois και του Ντε Γκαϊτά, και περιελάμβανε πιστόλια. Ο Bois περίμενε πως ο Ντε Γκαϊτά θα χρησιμοποιήσει εναντίων του κάποια έντονη αρνητική μαγική επιρροή ώστε να επηρεάσει την έκβαση της μονομαχίας, και πράγματι, το άλογό του στην πορεία του προς τον τόπο της μονομαχίας κατελήφθη από έναν ανεξήγητο τρόμο. Ούτε ο Ντε Γκαϊτά ούτε ο Bois τραυματίστηκαν κατά τη διάρκεια της μονομαχίας, αλλά αργότερα ανακαλύφθηκε ότι ένα από τα όπλα (ποτέ δεν εξακριβώθηκε πιο όπλο ήταν) υπέστη διάλειψη, και η σφαίρα ποτέ δεν εγκατέλειψε την θαλάμη. Η δεύτερη αναμέτρηση ήταν μονομαχία με σπαθιά, και ήταν μεταξύ του Bois και του Παπύς. Αυτή τη φορά το άλογο του Bois κατέρρευσε δύο φορές στο δρόμο προς τον τόπο της μονομαχίας. Ο Παπύς και ο Bois μετά το τέλος της μονομαχίας ήταν μόνο ελαφρά τραυματισμένοι, αργότερα οι δυο άντρες έγιναν φίλοι, σε αυτό ίσως να έπαιξε κάποιον ρόλο ο κοινός γνωστός και φίλιος τους ο Μακ Γκρέγκορ Μάδερς (1854 – 1918).
Το 1893, ο Παπύς χειροτονείτε επίσκοπος της l’ÉgliseGnostique της Γαλλίας (ως TauVincent, Επίσκοπος της Τουλούζης) από τον JulesDoinel (Πατριάρχης TauValentinII), ο οποίος είχε ιδρύσει την Εκκλησία του το 1890 ως μια προσπάθεια να αναβιώσει την θρησκευτική κίνηση των Καθαρών. Το 1895 ο Doinel παραιτήθηκε της θέσεως του ως Προκαθήμενος της Γαλλικής Γνωστικής Εκκλησίας αφήνοντας τον έλεγχο της Εκκλησίας σε μια σύνοδο αποτελούμενη από τρεις πρώην επισκόπους του, ένας από τους οποίους ήταν Παπύς (οι άλλοι δυο ήταν ο JeanBricaud και ο Louis-SophroneFugairon). Στις 23 Μαρτίου του ίδιου έτους, ο Παπύς μυήθηκε στον βαθμό του Νεόφυτου της Χρυσής Αυγής (HermeticOrderoftheGoldenDawn) στο AhathoorTemple υπ’ αριθμ. 7 στο Παρίσι. Ο Παπύς, παρόλο που σεβόταν και αναγνώριζε το σύστημα της Χρυσής Αυγής, δεν θέλησε ποτέ να περάσει σε ανώτερους βαθμούς πέραν από αυτόν του Νεόφυτου, και αυτό γιατί δεν έβλεπε με καλό μάτι την είσοδο αλλοδαπών ροδοσταυρικών κινήσεων στην Γαλλία, που ενδεχομένως θα έπαιρναν μέλη από το Καμπαλιστικο Τάγμα του Ροδο+Σταύρου και το Μαρτινιστικό Τάγμα.
Ο Παπύς ποτέ δεν έγινε ένας «κανονικός» (της Μεγάλης Ανατολής της Γαλλίας) Τέκτων. Αντιτάχθηκε στον Τεκτονισμό που ακλουθούσε η Μεγάλη Ανατολή της Γαλλίας διότι τον θεωρούσε αθεϊστικό, σε αντίθεση με τον Εσωτερικό Χριστιανισμό της Γνωστικής Εκκλησίας, το Καμπαλιστικό Τάγμα του Ροδοσταύρου και το Μαρτινιστικό Τάγμα. Παρ ‘όλα αυτά, στις 24 Ιουνίου του 1908 οργάνωσε μαζί με τον Τεντέρ (CharlesDetre) στο Παρίσι το Διεθνές Τεκτονικό και Πνευματικό Συνέδριο «των Εσωτερικών Τεκτονικών Τύπων και του Τεκτονισμού των Ανωτέρων Βαθμών». Σε αυτό το συνέδριο έλαβε μια έγγραφη άδεια – εξουσιοδότηση από τον TheodorReuss (1855 – 1923) για τη δημιουργία ενός «Υπάτου Μεγάλου Γενικού Συμβουλίου του Ενιαίου Αρχαίου & Αρχέγονου Τύπου για την Μεγάλη Ανατολή της Γαλλίας και των παρακολουθημάτων της στο Παρίσι.” (SupremeGrandCouncilGeneraloftheUnifiedRitesofAncientandPrimitiveMasonryfortheGrandOrientofFranceanditsDependenciesatParis).Σε αυτό το συνέδριο πιθανότατα ο Reuss θέτει τον Παπύς επικεφαλής Χο του OrdoTempliOrientis για τη Γαλλία, και ο Παπύς με τη σειρά του βοηθά τον Reuss, στον σχηματισμό της Γνωστικής Καθολικής Εκκλησίας του O.T.O. (EcclesiaGnosticaCatholica) ως συνέχεια της l’ÉgliseGnostique της Γαλλίας της οποίας ήταν επικεφαλής (σήμερα ο Παπύς συγκαταλέγετε στον κατάλογο με τους Άγιους της Γ.Κ.Ε.). Όταν ο JohnYarker πέθανε το 1913, ο Παπύς εξελέγη ως διάδοχός του στο αξίωμα του Μεγάλου Ιεροφάντη (Διεθνής Επικεφαλής) του Αρχαίου & Αρχέγονου Τύπου του Μέμφις & Μισραϊμ.
Ο Παπύς στην Ρωσία
O Παπύς επισκέφθηκε τη Ρωσία τρεις φορές, το 1901, 1905 και 1906, για να προσφέρει τις υπηρεσίες του στον τσάρο Νικόλαο ΙΙ και την τσαρίνα Αλεξάνδρα ως ιατρός και σύμβουλος σε θέματα αποκρυφισμού. Τον Οκτώβριο του 1905, φέρεται να έκανε επίκληση στο πνεύμα του Αλεξάνδρου ΙΙΙ, πατέρα του τσάρου Νικολάου, ο οποίος προφήτευσε ότι ο Τσάρος θα γνωρίσει την πτώση του από τα χέρια των επαναστατών. Ο Παπύς ενημέρωσε τον Τσάρο ότι είναι σε θέση να αποτρέψει με μαγικά μέσα την προφητεία του Αλεξάνδρου για όσο διάστημα θα ήταν ζωντανός (η αξίωσή του αποδείχθηκε αληθινή, ο Νικόλαος διατήρησε την παραμονή του στον θρόνο της Ρωσίας μέχρι 141 ημέρες μετά το θάνατο του Παπύς). Παρά το γεγονός ότι ο Παπύς φαίνεται να υπηρέτησε τον Τσάρο και την Τσαρίνα ουσιαστικά κάνοντας χρήση σαμανικών ικανοτήτων, αργότερα εξέφρασε, περιέργως, την έντονη ανησυχία του για την μεγάλη εξάρτηση τους στον αποκρυφισμό, ως εργαλείο που θα τους παρείχε βοήθεια στη λήψη αποφάσεων και απαντήσεων σε ερωτήσεις της διακυβέρνησης. Κατά τη διάρκεια της μετέπειτα αλληλογραφίας που είχε μαζί τους, τους προειδοποίησε αρκετές φορές για την αρνητική επιρροή του Ρασπούτιν.
Ο Παπύς Αρχίατρος του Γαλλικού στρατού το 1915
Όταν ξέσπασε ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος το 1914, ο Παπύς εντάχθηκε στο γαλλικό στρατό ως Αρχίατρος σ’ ένα στρατιωτικό νοσοκομείο. Αφού έμεινε πολλούς μήνες στο μέτωπο ο Παπύς έπεσε βαριά άρρωστος, από την εξάντληση της ιατρικής εργασίας του στο μέτωπο και την συσσωρευμένη κούραση της υπερδραστηριότητας του των τελευταίων τριάντα τριών ετών. Κατόπιν μεταφέρθηκε στα μετόπισθεν, κι υστέρα διορίστηκε πρώτα στην Τουρ και μετά στο Παρίσι. Εκεί δυστυχώς η παραμονή του σαν γιατρός σ’ ένα εργοστάσιο παρασκευής ασφυξιογόνων αερίων στάθηκε γι’ αυτόν μοιραία. Στις 25 Οκτωβρίου του 1916 πήγε να επισκεφτεί το συνάδελφο και φίλο του καθηγητή Εμίλ Σερζάν, στο νοσοκομείο της Σαριτέ, εκεί και κατέρρευσε από την φυματίωση. Έτσι ο Παπύς πέθανε εκεί όπου πριν από είκοσι περίπου έτη είχε αρχίσει την ιατρική του σταδιοδρομία… Σκληρή σύμπτωση!
Φίλιππος Σάννος.